انبار عبوری یا کراس داکینگ (Cross Docking) چیست؟

کراس داکینگ چیست؟ در طول عمر کالای موجود در انبار، هزینه ذخیره سازی یکی از سنگین‌ترین هزینه‌های کمپانی است. در واقع 67 درصد از کل هزینه انبارداری، صرف فرایند چیدمان و ذخیره‌سازی کالا می‌شود. مخصوصا اگر کالا هیچ خریداری نداشته باشد. اینجاست که کراس داک می‌تواند به کمک شما بیاید تا اندکی در پول و زمان شما صرفه‌جویی شود. 

انبار عبوری یا کراس داکینگ (Cross Docking)

به صورت خلاصه، کراس داکینگ که به انبار عبوری یا انبار متقاطع نیز معروف است، به روشی گفته می‌شود که در طی آن محصول مستقیما پس از ورود به انبار برای ارسال آماده می‌شود. برخلاف روش های سنتی انبارداری، اصلاً نیاز نیست هیچ کالایی در انبار ذخیره شود. کراس داکینگ انواع مختلفی دارد که همه آنها به حذف شدن پروسه اضافی چیدمان در انبار ختم می‌شوند. هدف از طراحی تسهیلات کراس داکینگ، سازماندهی به فرایند آماده‌سازی کالاهای موجود از طریق وسایل حمل و نقل و تجهیزات بارگیری است. 

به لطف این تکنیک، عملیات انبارداری ساده‌تر می‌شود. برای مثال اگر فعالیت‌هایی که باید در انبار انجام شود را به دسته‌های کوچکتر تقسیم کنیم، مطمئنا پرسنل انبار سریعتر کالاها را برای خرده‌فروشان ارسال می‌کنند. 

انبارداری

انبار کراس داک 

کراس داک معمولا برای انبارها یا مراکز توزیعی مناسب است که کامیون‌ها بسیار راحت در آنجا تردد کنند. اساساً این فضا را طوری طراحی می‌کنند که کامیون ها در یک طرف بار را خالی کرده و در طرف دیگر بار جدید را بارگیری کنند. البته یک فضای میانی هم برای جداسازی و بسته بندی کالا در نظر گرفته می‌شود. خلاصه اینکه ، کارگران در قسمت اول کالا را از کامیون خالی می‌کنند، در قسمت میانی بار بسته بندی و آماده سازی می‌شود و از قسمت نهایی برای مشتری ارسال می‌شود. اصولاً بار قبل از ارسال، بیشتر از 24 ساعت در کراس داک منتظر نمی‌ماند. 

مقایسه ارسال مستقیم  و کراس داکینگ

تفاوت ارسال مستقیم با کراس داکینگ در این است که کالا مستقیم از تامین کننده برای مشتری ارسال می‌شود و اصلا لزومی ندارد کالا وارد قفسه‌های انبار شود. در اکثر مواقع، مشتری مستقیما کالا را از کارخانه خرید می‌کند. این تکنیک به صورت چشمگیری هزینه‌ها را کاهش میدهد. اما از طرفی هم کل این فرایند باید بسیار دقیق برنامه‌ریزی شود  و فروشنده نیز به فضایی برای ذخیره سازی کالا نیاز خواهد داشت.

 در چنین شرایطی تامین‌‌کننده مجبور است همیشه مقدار قابل توجهی از کالاها را  برای مواقع ضروری در انبار خود ذخیره داشته باشد. زیرا کالا مستقیما از انبار برای مشتری ارسال می‌شود. فراموش نکنید که تامین‌کنندگان گاهی تصمیم می‌گیرند محصولات خود را به صورت پیش‌فروش به حراج بگذارند، پس تعداد کالای موجود در انبار باید پاسخگوی این نیاز باشد. در شرایطی که تعداد کالای موجود در انبار کم باشد، چاره ای جز تولید یا تهیه کالا از شخص ثالث نیست. البته این روند به تاخیر در فراهم کردن سفارش مشتری یا ثبت سفارش پشتیبان (backorder) ختم خواهد شد.

اکثر برندهای صنعت پوشاک و فروشگاه های آنلاین طرفدار ارسال مستقیم کالا هستند. چرا که در این سبک مدیریت و نظارت بر فرایند ارسال، بسیار شفاف و راحت است. اپراتور به راحتی می‌تواند پروسه بسته‌بندی کالا توسط پرسنل را مدیریت کند و نهایتاً مناسبترین روش ارسال را انتخاب کند.  برخی از تامین‌کنندگان ترجیح می‌دهند همیشه هزینه ارسال بار برای آنها به یک نرخ مشخص تمام شود، اما برای برخی دیگر سرعت ارسال بار نسب به هزینه در اولویت است. 

تفاوت کراس داکینگ و دراپ شیپینگ در چیست ؟ 

تکنیک مدیریت موجودی کالا در کراس داکینگ و دراپ شیپینگ بسیار متفاوت است. در مدل انبارداری کراس داک، کالا ارسال شده به انبار، ابتدا مرتب و بسته‌بندی شده و سپس سریعاً برای مشتری ارسال می‌شود. اما در ارسال دراپ یا همان دراپ شیپینگ، کالای خریداری شده مستقیما از تامین‌کننده برای مشتری ارسال می‌شود، یعنی شما اصلا درگیر سورت یا بسته بندی نیستید و اصلاً کالا را نخواهید دید. 

البته این سبک از حمل و نقل، به یک استراتژی ارتباط سازنده با تامین‌کننده نیاز دارد. نوع ارتباط شما با تامین‌کننده حرف اول و آخر را می‌زند. این استراتژی به شما کمک می‌کند تا در جریان ارسال کالا برای مشتری باشید و نهایتاً مشتری همیشه از روند کار و  ارسال کالا راضی باشد. اساساً خریداران این روش را به مابقی روش‌های حمل و نقل کالا ترجیح می‌دهند. می‌دانید چرا ؟ بله، مثل همیشه موضوع هزینه در میان است. آنها مجبور نیستند یک ریال هم برای ذخیره سازی و چیدمان کالا در قفسه‌های  انبار هزینه کنند. 

استفاده از روش کراس داکینگ در کجا بیشترین سود را دارد؟

درست مثل هر سیستم‌ لجستیک، کراس داکینگ هم مزایا و معایب خاص خودش را دارد. اما جالب است بدانید که مزایای استفاده از کراس داکینگ در انبارها قابل توجه‌تر از معایب آن است.

• عدم نیاز به فضای ذخیره سازی کالا

معمولا هر متر مربع از فضای انبار، هزینه‌ای برابر با 4 الی 7 دلار در بر خواهد داشت که در کشور ما این عدد به صورت تقریبی معادل 420 هزار تومان است. از آنجایی که در روش کراس داکینگ نیاز به ذخیره سازی و ارسال کالا به فضای اصلی انبار نیست، بنابراین این عددد از تمامی هزینه‌ها کسر خواهد شد

• کاهش هزینه مدیریت کالا
  

  یک کالا از زمانی که وارد انبار می‌شود تا در قفسه‌ها چیده شود و نهایتا برای مشتری ارسالشود، هزینه های بسیاری در بر خواهد داشت که عبارتند از: ذخیره سازی، شمارش، ایمن سازی و بیمه کالا. جدا از همه این مسائل، اگر اتفاق ناگواری در انبار رخ دهد و بلایی سر کالای موجود در انبار بیاید چه ؟ از همه آن هزینه‌ها بیشتر همین خسارت به وجود آمده در انبار خواهد بود.

• بالا رفتن کیفیت کلی محصولات
  

  همانطور که گفتیم، در روش انبار عبوری هیچ کالایی به قفسه انبار وارد نمی‌شود، بنابراین همه کالاها سالم می‌مانند و کوچکترین آسیبی به آنها وارد نمی‌شود. تصور کنید پرسنل انبار مدام مجبور باشند کالا ها را در انبار جابه‌جا کنند و برای ارسال به فضای بسته بندی منتقل کنند. همین مسئله باعث آسیب به کالا می‌شود.

• کاهش زمان ارسال کالا 

جدا از اینکه کراس داکینگ باعث کاهش هزینه ها ی موجود در انبار میشود، کلا در زمانی که کالا باید برای مشتری ارسال شود هم صرفه جویی میکند. به علاو، احتمال نیاز به حمل و نقل LTL و 3PL را هم تا حد زیادی کم میکند. به محض اینکه کالا به انبار کراس داکینگ شما می‌رسد، به سرعت از یک کامیون به کامیون دیگر منتقل کرده و آن را برای مشتری ارسال می‌کنید. 

بنابراین به طور خلاصه مزایای کراس داک را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:

• کاهش هزینه های انبارداری: با حذف نیاز به ذخیره سازی بلندمدت کالا، هزینه های انبارداری به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
• تسریع فرآیند توزیع: کالاها به سرعت به مقصد نهایی ارسال می‌شوند و زمان تحویل به مشتریان کوتاه تر می‌شود.
• افزایش گردش انبار: با جابجایی سریع کالاها، گردش انبار افزایش می‌یابد و از انباشت کالا در انبار جلوگیری می‌شود.
• کاهش ضایعات: با به حداقل رساندن زمان نگهداری کالا در انبار، احتمال آسیب و ضایعات کالا کاهش می‌یابد.

چرا باید از نگهداری محصولات در انبار خودداری کنیم؟

همیشه هم انبارداری و ذخیره کالا گزینه مناسبی برای کسب و کارها نیست. ذخیره کالا در انبار نه تنها هزینه بسیار بالایی را در بر خواهد داشت، بلکه تامین کننده را مجبور به تهیه فضای بسیار زیادی می‌کند. 

اشغال شدن فضای انبار

زمانی که  پایه و اساس کسب و کار شما کالا است یا به زبان ساده تر شغلی محصول محور دارید، فضای انبار شما هم به اندازه محصولات آن فضا ارزشمند خواهد بود. بنابراین استفاده حداکثری از این فضا بسیار با اهمیت است.  حالا تصور کنید فضایی به ارزشمندی انبار با اقلام و کالاهای اضافی اشغال شود. جایی که بهتر است کالاهای به روز و ارزشمندی که مشتریان شما به دنبال آنها هستند، ذخیره شود.  

بالا رفتن هزینه‌ها

 برای تامین کننده، کالاهای اضافه هم هزینه بر هستند. چیدمان، شمارش و انبارداری، نیروی کار مورد نیاز در انبار، ایمن سازی، همگی برای تامین کننده یا فروشنده کالا هزینه بر خواهد بود.  بسته به نوع کسب و کارتان محصولاتی که نگهداری می‌کنید شرایط و تمهیدات خاصی می‌طلبند. برای مثال برخی از محصولات به سرمایش، گرمایش، نور و تهویه هوا نیاز دارند تا سالم باقی بماند. بنابراین معایب کراس داک عبارتند از: 

• کمبود فضای ذخیره‌سازی: انبارهای کراس داکینگ فضای ذخیره‌سازی بسیار کمتری نسبت به مراکز توزیع دارند.
• کاهش زمان نگه‌داری: معمولاً کالاها کمتر از 24 ساعت در یک انبار کراس داک نگه‌داشته می‌شوند.
• حذف فرآیندهای ذخیره‌سازی و جمع‌آوری: در انبارهای کراس داکینگ، فرآیندهای ذخیره‌سازی و جمع‌آوری کالاها به دلیل هزینه‌های نیروی کار تقریباً حذف می‌شوند.

موارد مهم در انبار کراس داک 

 با محبوب شدن انبار کراس داک یا همان انبار متقاطع در کسب و کارهای متفاوت، در هنگام راه اندازی سیستم انبارداری متقاطع بهتر است موارد زیر را در نظر بگیرید: 

شکل انبار

مرکزی که برای انبار خود در نظر گرفته‌اید باید جوابگوی نیازهای کراس داکینگ باشد. بهتر است به گونه ای طراحی شود که فضای انبار بزرگ باشد اما مسافت ارسال به حداقل برسد. هرچقدر فضایی که برای فرآیند کار در نظر میگیرید بزرگتر باشد، کارایی بالاتری خواهید داشت. 

تعداد و محل قرارگیری درها 

یکی از اساسی‌ترین مواردی که در طراحی این نوع از انبارها باید در نظر بگیرید، تعداد و محل قرار گرفتن درهای انبار است. با توجه به اندازه انبار تعداد درها باید به گونه‌ای باشد که در هنگام ورود بار با مشکل مواجه نشوید. چراکه اگر حجم ورود بار به انبار زیاد باشد ، انبار گنجایش این حجم از بار را داشته باشد. تعداد ، اندازه و  محل قرار گرفتن درها، مشخص کننده مدت زمانی است که طول میکشد تا بار در انبار کراس داک آماده ارسال شود. اگر تعداد درها زیاد باشد و از هم دور باشند، سرعت انجام کار و کارایی انبار پایین می آید. از طرفی اگر تعداد درها کم باشد، فضای کافی برای کامیو‌هایی که در نوبت بارگیری هستند، نخواهید داشت. 

حمل و نقل ورودی و خروجی

 تعداد محموله‌ای که به انبار وارد می‌شود با تعداد بار ارسالی برای مشتری باید همخوانی داشته باشد. اگر تعداد محموله وارد شده به انبار بیش از خروجی بار باشد، همیشه انبار شما مملو از بار است و فضای خالی زیادی در دسترس نخواهد بود. بهترین راه برای تعادل برقرار کردن این است که برنامه ریزی درست و ثابتی جهت دریافت و  ارسال بار داشته باشید.

کدام صنعت‌ها از کراس داکینگ استفاده می‌کنند؟

خدمات کراس داکینگ در بسیاری از صنایع، به ویژه صنایعی که حجم کالا و مواد مورد نیازشان بسیار بالا است و باید به سرعت جابه‌جا شوند، مفید است. در ادامه با هم به بررسی صنایعی که بیشترین سود را از کراس داک می‌برند، می‌پردازیم.

آشامیدنی

یکی از طرفداران پروپاقرص کراس داکینگ، صنایع غذایی و آشامیدنی می‌باشند. این شرکت ها مرتباً با حجم بالایی از محصولاتی که شکننده و فاسد شدنی هستند سروکار دارند. آنها مجبورند با سرعت زیادی کالا را دسته بندی، ذخیره و نهایتا برای مشتری ارسال کنند. بنابراین انبار کراس داک بهترین گزینه برای آنها است. دلیل دیگری که انبار کراس داک را به بهترین راهکار برای صنعت آشامیدنی تبدیل کرده ، وجود مراحل متفاوت آماده سازی قبل از ارسال کالا است.

کالاهای مصرفی

حوزه کالاهای مصرفی نمونه‌ای دیگر از صنایعی است که از کراس داک بهره می‌برند. اکثر کالاهای مصرفی فاسدشدنی هستند. یعنی به سرعت تولید و روانه بازار میشوند. به همین علت است که بیشتر کسب و کارهایی که با اقلام مصرفی سرو کار دارند، کراس داک را به انواع دیگر انبار ترجیح می‌دهند تا بتوانند اقلام را  به محض دریافت برای مشتری ارسال کنند. از این طریق می‌توانند درصد ضایعات و  اقلام خراب شده  خود را به حداقل برسانند و نیاز مشتری را تامین کنند. 

خودرو

صنعت خودروسازی حوزه‌ای پرحجم و پر رقابت است. تعداد SKU (بارکد قابل اسکن)  در صنعت خودروسازی بسیار زیاد است، چرا که میزان تنوع در اندازه و وزن محصول بسیار زیاد است. تمامی این عوامل در طراحی و اجرای فرایند کراس داکینگ در نظر گرفته شده است.

مواد شیمیایی

صنایع شیمیایی نمونه عالی دیگری از داکینگ متقابل است. محصولات شیمیایی در ظروف بزرگ حمل می‌شوند و می‌توانند مستقیماً در انبارهای تخصصی تخلیه شوند. فرآیند کراس داک باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می شود. زیرا مدت زمان پروسه حمل و نقل را کاهش می دهد. همچنین خطر آسیب به محصول را که ممکن است در مراحل حمل و نقل کالا یش بیاید را به کمترین حد می‌رساند.

کراس داکینگ (Cross Docking) یک استراتژی لجستیکی است که به منظور تسریع فرآیند توزیع و کاهش هزینه های انبارداری به کار می‌رود. در این روش، کالاها به طور مستقیم از محل دریافت به مقصد نهایی ارسال می‌شوند و به جای ذخیره سازی در انبار، برای مدت کوتاهی در یک نقطه تلاقی (Cross Dock) نگهداری می‌شوند.

کدام شرکت‌ها از کراس داکینگ استفاده می‌کنند؟

نحوه عملکرد کراس داکینگ در انبار:

1. دریافت کالا: کالاها دریافت و به نقطه تلاقی (Cross Dock) در انبار منتقل می‌شوند.
2. مرتب سازی: کالاها بر اساس مقصد نهایی مرتب سازی می‌شوند.
3. بارگیری: کالاها در کامیون ها یا سایر وسایل نقلیه بارگیری می‌شوند.
4. ارسال: کالاها به طور مستقیم به مقصد نهایی ارسال می‌شوند.

موارد مناسب برای استفاده از کراس داکینگ:

• کالاهایی با عمر مفید کوتاه: مانند مواد غذایی، محصولات کشاورزی و دارویی
• کالاهایی با تقاضای بالا: مانند محصولات فصلی و کالاهای مرتبط با مد
• کالاهایی با حاشیه سود بالا: که می‌توانند هزینه های بالای حمل و نقل سریع را جبران کنند

موارد نامناسب برای استفاده از کراس داکینگ:

• کالاهایی با حجم و وزن بالا: که حمل و نقل آنها دشوار و پرهزینه است
• کالاهایی با نیاز به انبارداری خاص: مانند کالاهای فاسدشدنی یا کالاهای خطرناک
• کالاهایی با تقاضای نامنظم: که پیش‌بینی حجم سفارشات آنها دشوار است

کراس داکینگ یک استراتژی لجستیکی پیچیده است که نیاز به برنامه ریزی دقیق و هماهنگی بین بخش های مختلف زنجیره تامین دارد. با این حال، اگر به درستی اجرا شود، می‌تواند مزایای قابل توجهی برای کسب و کار به ارمغان بیاورد.